Wodospad

Wodospad

Skarb ukryty w dolinie Wiaru

Wodospad w Rybotyczach to trudno dostępne, ale jakże urokliwe miejsce nazywane przez okolicznych mieszkańców Skałą Machunika lub Kanionem. Choć w 1995 r. dla jego uznania i ochrony powołano stanowisko dokumentacyjne “Kanion w Rybotyczach”, wciąż nieliczni odwiedzają to miejsce. Wodospad znajduje się nieco powyżej wylotu prawego dopływu Wiaru. Od strony leżących po drugiej stronie Wiaru Rybotycz nie sposób go dojrzeć. Zbliżając się do niego, usłyszymy szum wody jedynie z bardzo bliska, gdyż struga zwykle jest niewielka. Latem wody może być bardzo mało i wtedy rzeczywiście wodospad staje się kanionem. Zimą struga zamarza i tworzy ciekawe formy lodospadu. 

 

To właśnie już nieodżałowanej pamięci, wybitny profesor Janusz Kotlarczyk nazwał to miejsce “Kanionem”. Profesor prowadził badania geologiczne na Pogórzu Przemyskim, opracował też projekt dla utworzenia Parku Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego. To również Prof. Kotlarczyk jako pierwszy wysunął propozycję utworzenia w dorzeczu Wiaru obszaru chronionego o randze parku narodowego (na II zjeździe delegatów Ligi Ochrony Przyrody w Przemyślu w maju 1982 r). Wraz z prof. Jerzym Pióreckim był inicjatorem powołania i twórcą projektu Turnickiego Parku Narodowego. 

 

Z geologicznego punktu widzenia kilkumetrowej wysokości wodospad jest typu erozyjnego: dno kanionu rzeźbi płynąca woda i niesiony przez nią materiał. Jest to też dolina zawieszona, której tempo erozji jest mniejsze niż tempo erozji Wiaru. Erozja rzeczna odsłania górnokredowe margle krzemionkowe, wyróżniające się kremowym kolorem i regularnym układem warstw. Takie odsłonięcia skał fliszu napotkamy od Huwnik do Posady Rybotyckiej. Flisz karpacki to wydźwignięte i sfałdowane podczas ruchów górotwórczych warstwowe osady morskie, które formowały się od paleozoiku, zazwyczaj ubogie w skamieniałości. Miliony lat temu w miejscu dzisiejszych Karpat znajdowało się morze posiadające połączenie z nieistniejącym już oceanem Tetyda, gdzie tworzyły się skały przyszłego fliszu. Te procesy ukształtowały obecną rzeźbę pogórza. 

 

Warto pamiętać, że również walory geologiczne przemawiają za powołaniem Turnickiego Parku Narodowego: obejmuje on jedyny w Polsce fragment Brzeżnych Karpat Fliszowych, które są odrębną jednostkę fizjograficzną od również zbudowanych z fliszu Bieszczadów. 

 

Odwiedzając Turnicki, nie zapominajmy zwracać uwagę na niuansy rzeźby terenu. Z zachowanych śladów: odsłonięć skał, granic dawnych pól, szerokiej doliny, w której rzeka zmieniała swój bieg, możemy odczytać i dawną, i bliższą przeszłość tych ziem.