Piwnica

Piwnica

Uroczysko Paportno

Piwnica w nieistniejącej wsi Paportno to jedna z zachowanych pamiątek minionego życia. Na przedwojennej mapie okolicy zobaczymy gęsto zaludnioną dolinę, położoną wzdłuż gościńca łączącego okoliczne miejscowości z Dobromilem. Dobromil znajduje się dziś na Ukrainie – kiedyś był ważnym miejscem dla okolicznych mieszkańców, gdzie wyprawiano się na jarmarki. Po przesiedleniu mieszkańców do USRR zabudowania Paportna zniszczono, przez pewien czas ostała się jeszcze cerkiew greckokatolicka p.w. Wniebowzięcia MB z 1888 r. Po dawnym Paportnie pozostał cmentarz z cerkwiskiem. 

 

Obszar projektowanego Turnickiego Parku Narodowego to w dużej mierze bezludzie, krajobraz opuszczonych wsi, niegdyś tętniących życiem. Po dawnych mieszkańcach tych terenów pozostały podmurówki domów, ruiny spichlerzy, zarośnięte cmentarze, cerkwiska i zdziczałe drzewa owocowe. Pozostały także nazwy nieistniejących wsi: Arłamów, Jamna Górna, Jamna Dolna, Trójca, Borysławka, Paportno.

 

A jeszcze do lat 40. XX wieku wioski były liczne i gęsto zaludnione. Zamieszkiwali je wyznawcy różnych religii: Rusini-Ukraińcy, Polacy, Żydzi, a nawet grupy ewangelickich niemieckich kolonistów. W większych osadach znajdowały się świątynie różnych obrządków. Wielokulturowość tych terenów zniszczyły tragiczne wydarzenia lat 40. XX wieku. II wojna światowa przyniosła zagładę Żydów. We wrześniu 1944 r. po przesunięciu się na zachód frontu ziem wyzwolonych spod okupacji niemieckiej, nowa władza polska, w istocie już ludowa, ustaliła z ZSRR wzajemną (przymusową) deportację obywateli, między Polską a Ukraińską Socjalistyczną Republiką Radziecką. Drugą falę wysiedleń przyniósł rok 1947.: wtedy to polskie władze przymusowo wysiedliły na tzw. Ziemie Odzyskane ok. 97 tys. Ukraińców w ramach akcji „Wisła”. Polska Ludowa skasowała Kościół greckokatolicki w Polsce z przejęciem ziem, co oznaczało kres istnienia dla wielu cerkwi. Większość rozebrano, niektóre popadły w ruinę. Na opuszczonych wsiach prowadzono akcje osadnicze, zakładano PGRy, wiele jednak z nich zaczęło zarastać, po dawnych mieszkańcach niewiele zostało. 

 

Zachowane do dziś cerkwie, cerkwiska i cmentarze na terenie Turnickiego to część dziedzictwa kulturowego, które wraz z dziedzictwem przyrodniczym chcemy chronić i ocalić od zapomnienia w ramach Parku Narodowego, uczynić na nowo widzialnym.